Maria Konopnicka bohaterką Google Doodle. Nie tylko autorka Roty

Bohaterką nowego Google Doodle została Maria Konopnicka. Pisarkę upamiętniono w ten sposób w 180. rocznicę urodzin.

W czasach, gdy Polski na mapach nie było, a zadaniem kobiet było rodzenie dzieci i dbanie o dom, Maria Konopnicka miała odwagę żyć po swojemu. Nie od razu niestety miała możliwość postawić się patriarchalnemu systemowi; mimo to pamiętamy ją dziś nie tylko jako wybitną literatkę, ale również feministkę i osobę szczególnie wyczuloną na niesprawiedliwość społeczną.

Odejście od patriatchatu

Urodziła się 23 maja 1842 roku w Suwałkach jako Maria Wasiłowska. Wychowała się w dużej mierze bez matki, która zmarła, gdy Maria miała zaledwie 12 lat. W domu rodzinnym przyszłej pisarki panowała podniosła atmosfera; dzieci wychowywano tu w duchu patriotyzmu i chrześcijaństwa. Sama Maria uczyła się zresztą na pensji sióstr sakramentek w Warszawie, co również wywarło na nią duży wpływ. Nic więc dziwnego, że początkowo zamierzała żyć w zgodzie z narzuconymi jej normami. W wieku zaledwie 20 lat poślubiła starszego o ponad dekadę Jarosława Konopnickiego i urodziła mu łącznie ośmioro dzieci, z których przeżyła szóstka.

Życie małżeńskie nie było jej jednak pisane. Mąż nie pochwalał bowiem jej ambicji pisarskich; jego zdaniem utrzymanie rodziny spoczywało na mężczyźnie, zaś rolą kobiety było dbanie o gospodarstwo i wychowywanie dzieci. Decyzję o rezygnacji z narzuconego schematu mogła przypieczętować pozytywna recenzja jednego z jej poematów, wydana przez uznanego już wówczas Henryka Sienkiewicza. Konopnicka postanowiła zatem po 14 latach odejść od męża i wraz z dziećmi przeniosła się do Warszawy. Aby się utrzymać, udzielała korepetycji; stale pracowała również nad kolejnymi tekstami. Zaangażowała się m.in. w krytykę literacką oraz pracę w czasopismach – redagowała m.in. kobiecy “Świt” oraz tygodnik “Bluszcz”.

Feminizm i partnerstwo

W swoim czasie Konopnicka była uznawana za skandalistkę. Jako rozwódka, która ostatecznie uniezależniła się od własnych dzieci, cieszyła się bowiem dużą swobodą obyczajową. Wielu mężczyzn było skłonnych oddać jej wszystko, choć dziś wątpi się, by z którymkolwiek z nich coś ją łączyło. Jeden z adoratorów z powodu nieodwzajemnionej miłości popełnił nawet samobójstwo pod pokojem hotelowym pisarki. Ona sama w tym czasie znała już Marię Dulębiankę, malarkę spotkaną pierwszy raz najprawdopodobniej w 1886 roku. Ich relacja rozpoczęła się trzy lata później i trwała przez ponad 20 lat – aż do śmierci Konopnickiej w 1910 roku.

Ostatnie lata życia pisarka wraz z Dulębianką spędziła w dworku w Żarnowcu. Razem podróżowały również po Europie. Pod wpływem Konopnickiej Dulębianka zaangażowała się w działalność na rzecz praw kobiet, dzięki czemu stała się aktywistką pierwszej fali feminizmu. Walczyła m.in. o dopuszczenie kobiet do studiów w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, organizowała również działalność feministyczną we Lwowie i Warszawie. Mimo wielkiego talentu malarskiego szlifowanego zresztą pod okiem uznanych wówczas twórców stopniowo odchodziła od tej dziedziny sztuki; w pewnym momencie została zresztą “nadworną portrecistką” Konopnickiej i to jej poświęcała swoje coraz rzadsze dzieła.

Maria Konopnicka w Google Doodle

Dziś Konopnicką uważa się często za “narodową grafomankę” i postrach szkolnej młodzieży. Warto jednak pamiętać, że w swoim czasie była ceniona przez wielu sobie współczesnych twórców. Wielkim orędownikiem jej pisarstwa był m.in. Henryk Sienkiewicz, całokształt twórczości doceniał także Stefan Żeromski. Dzisiejszy Google Doodle przypomina jednak, że Maria Konopnicka nie jest wyłącznie autorką Roty, jak mogłoby się wydawać po zajęciach w szkole. Pisarka, lesbijka, feministka – taki przekaz bije dziś z poświęconych jej tekstów.

Wybrane utwory Konopnickiej: Nasza szkapa (1893), O krasnoludkach i o sierotce Marysi (1896), Na jagody (1903), Rota (1908).